Quşəppəyi (Çobançantası) - qankəsici bitki

Quşəppəyi (Çobançantası) - qankəsici bitki

Çobançantası və ya adi quşəppəyi latınca Capsella bursa pastoris adlanır.
Quşəppəyi hemostatik dərman bitkisi kimi farmakologiyada tətbiq edilir.
Çobançantası adı bitki özəyinin çobanların çantasına bənzəməsinə görə deyilir. İngilizcə “purse shepherd”; purse: çanta, shepherd: çoban adlanır. Bir ildə 6-7 dəfə toxum tökər, bu da onun nə qədər sürətlə çoxala bilməsini göstərir. Bu xüsusiyyətinə görə araşdırmalar aparıla bilər. Çobançantası yanvar ayından dekabra qədər çiçək açar və toxum tökər. Qış ayları sərt keçməyən bölgələrdə yetişən çobançantası hər mövsüm davamlı çiçək açar və toxum tökər.
Quşlar toxumlarına daha çox maraqlıdırlar. Olduqca qidalandırıcıdır. Çobançantasının toxumları durğun sulara düşdükdə ağcaqanadları cəzb edir, yapışqan olduqlarına görə ağcaqandlar yapışıb qalır və ölür. Torpaq üzərindəki toxumları isə, sürfələri üçün toksikidir. Proteaza fermenti olduğuna görə sürfələrin protein strukturunu pozaraq məhv edir. Yarım kilo çobançantası toxumu 10 milyon ağcaqanad sürfəsini məhv edir. Bu xüsusiyyətinə görə etobur (ətyeyən) bitki də adlandırılır.
Çiçək açmadan əvvəl yarpaqları salatlarda yeyilir. C vitamini defisiti olan skorbut kimi bir sıra xəstəliklərdə günlük tərəvəz kimi yeyilməsi bu xəstəliklərin qarşısını alır. 100 q çobançantası yarpaqlarında 300 mq vitamin C var. Toxumlarının 35%-i yağdır. Ekstraksiya edərək ya əldə oluna bilir. Kökləri təzə və ya qurudulmuş halda zəncəfil yerinə istifadə edilə bilir. Tərkibində B qrup vitaminlər və minerallar zəngindir, xüsusilə dəmiri qeyd etmək olar.

MİOMA ilə bağlı tez-tez menstrual ara qanaxmaları zamanı bəzən əməliyyatsız quşəppəyi bitkisi ilə müalicə olunmaq olur. Çobançantasının tərkibində bursik acid qanaxmanı dayandırır. Qanayan mioma zamanı tərkibindəki sulfanil turşusu birincili olaraq çox təsirlidir. Aybaşı zamanı çox qanaxmaları (polimenoreya) olan qadınlar tez-tez istifadə edirlər.
Uşaqlıq qanaxmaları zamanı çobançantası birkisi bir desert qaşığı (10 q) götürülüb 200 ml qaynar suda dəmlənilir və gündə üç dəfə eyni qayda ilə yeməkdən 20 dəqiqə öncə daxilə qəbul edilir.
Soyuqlar zamanı tez-tez üşüyən və soyuğa qarşı dəri həssaslığı çox olanlar çobançantısı bitkisinin tərkibində olan adonitol və ya rubitol hesabına periferik neyropatik problemlərə qarşı yaxşı nəticələr verir. Tərkibindəki diosmin babasil zamanı effektlidir. Həm damardaraldıcı, həm də damargenəldici təsirlərə malikdir. Qanayan babasil zamanı boymadərən bitisiylə birlikdə hərəsindən bir xörək qaşığı götürüb 200 ml qaynar suda 20 dəqiqə dəmlənilir və gündə iki dəfə 100 ml yeməkdən öncə daxilə qəbul edilir.

Hamilə qalmaq üçün bəzən istifadə edilsə də effektiv deyil. Ümumiyyətlə, hamiləlik dövründə düşükə səbəb ola bilər. Çində 250 bitki içərisində 7-ci sırada olan bu bitki hamilə qalmanın gecikdirməsində istifadə edilən fitoterapevtik qruplardandır. Uzaq Şərq ölkələrində Çin, Hindistan və Şri-Lankada doğumu asanlaşdırmaq üçün doğuş zamanı istifadə edilir. Uterin contracting Uşaqlıq əzələlərinin yığılmasının sürətləndirməsi prosesi klinik tədqiqatlarla təsdiqlənmişdir.

Tez-tez burun qanaxmalarında çox yaxşı nəticələr əldə etməsinə baxmayaraq, yüksək təzyiqə bağlı burun qanaxmalarında isə istifadə etməyə ehtiyac yoxdur. Həmçinin hipotiroidizm (qalxanabənzər vəzin az işləməsi) zamanı çobançantası istifadə edilməməlidir. Bir çox ölkələrdə həkimlər mədə, ağciyər, uşaqlıq, sidik kisəsi və böyrək qanaxmaları zamanı çobançantası dəmləməsi tövsiyə edir. Tərkibindəki fumarin turşusuna görə şişlərə qarşı istifadə edilməsi məslhət görülür.